سرعت سقوط لیر ترکیه روز به روز شدت یافته و رکوردهای منفی تازهای به جای می‌گذارد. این روند پیامدهای سنگینی برای اقتصاد ترکیه دارد و تا زمانی که بانک مرکزی این کشور دست به اقداماتی جدی نزد، این وضعیت ادامه خواهد یافت.
ارزش لیر ترکیه هر روز کمتر می‌شود. واحد ارزی ترکیه پس از آنکه در هفته‌های گذشته در سراشیبی سقوط قرار گرفته بود، این هفته رکوردهای منفی تازهای را تجربه کرد.
یک دلار آمریکا به ۷،۴۰ لیر و یک یورو به ۸،۸۲ لیر خرید و فروش شد؛ مبالغی که تا کنون سابقه نداشته است.
در آغاز سال جاری میلادی یک دلار به ۵،۵۹ لیر و یک یورو به ۶،۶۷ لیر در بازارهای ارز ترکیه خرید و فروش می‌شد. لیر ترکیه در عرض همین مدت کوتاه ۲۵ درصد از ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داده است.
سرویس خبری شبکه اول تلویزیون آلمان در گزارش تحلیلی که به وضعیت لیر ترکیه پرداخته، از فرو رفتن روزافزون ترکیه در بحرانی ارزی سخن گفته است.
پیامدهای ناشی از پاندمی کرونا که از جمله به صنعت توریسم در ترکیه به‌شدت ضربه زده، سبب شده است که تضعیف اقتصاد ترکیه با شدت و شتاب بیشتری صورت گیرد.
از آنجایی که ارزش لیر ترکیه روز به روز کمتر می‌شود، شهروندان این کشور در حال حاضر سرمایه‌گذاری‌های خود را روی طلا متمرکز کرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری رویترز بازار خرید و فروش طلا در این ایام چنان داغ شده که برخی از شهروندان ترکیه برای خرید طلا خودروی خود را فروخته‌اند.
مجموع حجم دارایی‌های طلا و دلار که در ترکیه پس‌انداز شده است، در طی هفته‌های گذشته به میزان ۱۵ میلیارد دلار افزایش یافته و به حدود ۲۲۰ میلیارد دلار رسیده‌است.
شهروندان ترکیه از سال ۲۰۱۸ میلادی به این سو، یعنی از آخرین بحران ارزی در این کشور دارایی‌های خود را به ویژه به دلار و طلا تبدیل کرده‌اند.
طبق اعلام بانک مرکزی ترکیه نیمی از پس‌اندازها در این کشور به دلار و دیگر ارزهای ارزشمند خارجی چون یورو است. این نشان می‌دهد که مردم ترکیه امید و اعتماد چندانی به برون‌رفت این کشور از بحران ارزی ندارند.
سقوط ارزش لیر به ویژه شهروندان عادی ترکیه را زیر فشار قرار داده است. نرخ تورم در پی گران‌تر شدن کالاهای خارجی افزایش یافته و سبب تسریع کاهش روزافزون ارزش لیر شده است.
کارشناسان معتقدند، اقتصاد یک کشور می‌تواند تا اندازه‌ای از ضعف ارزی بهره ببرد، برای مثال صادرکنندگان می‌توانند در ازای صادرات محصولات خود لیر بیشتری دریافت کنند. صنعت توریسم نیز می‌تواند از این مسئله سود جوید، چون ارزان بودن هزینه مسافرت و اقامت تفریحی می‌تواند باعث جذب گردشگران بیشتری شود.
از میزانی به بعد اما ضعف ارزی به بحران می‌انجامد، چون تورم بالا می‌رود، قدرت خرید شرکت‌ها و صادرکنندگان را کاهش می‌هد و بازار سرمایه با فشاری خاص روبرو می‌شود.
علت‌های سقوط لیر ترکیه بسیار متفاوت است. این کشور در حال حاضر با نرخ تورمی دورقمی روبرو است. نرخ تورم در این کشور در ماه ژوئیه بر ۱۱،۷۶ درصد بالغ می‌شده است.
نرخ بهره راهبردی نیز در حال حاضر ۸،۲۵ درصد است؛ رقمی که برای کسانی که می‌خواهند به لیر سرمایه‌گذاری کنند، چندان جذاب نیست.
کاهش ۷۵ درصدی شمار گردشگران خارجی از یک سو و کاهش ۱۴ درصدی صادرات بر وخامت اوضاع دامن زده است.
مسئله‌دیگری که نگرانی‌های عمومی را تشدید کرده، سیاست خارجی ترکیه تحت هدایت رجب طیب اردوغان است.
ترکیه سال‌هاست که بر سر منابع گاز دریای مدیترانه با یونان اختلاف دارد. در حال حاضر کشتی تحقیقاتی Oruc Reis که از هفته گذشته در جنوب جزیره رودوس برای کشف منابع گاز در حرکت است، توسط پنج ناو جنگی نیروی دریایی ارتش ترکیه همراهی می‌شود. یونان این مسئله را نقض حاکمیت ارضی خود می‌داند.
در این بین وضعیت چنان بحرانی شده که برخی‌ها حتی نگران بروز جنگ میان ترکیه و یونان هستند؛ دو کشوری که در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) عضویت دارند. افزون بر این ترکیه در چندین درگیری و مناقشه منطقه‌ای حضور دارد، از جمله در سوریه، عراق، لیبی و جمهوری آذربایجان.
بانک مرکزی ترکیه تا ماه ژوئیه سال جاری در تلاش بود که لیر این کشور را از طریق خرید ارز ملی به ارزش ۶۵ میلیارد دلار تقویت کند. این اقدام اما نتیجه دلخواه را به دنبال نداشت.
اردوغان می‌کوشد سقوط ارزش لیره را کم‌اهمیت جلوه دهد و گفته است: «چنین نوساناتی همیشه اتفاق می‌افتند. نوسانات می‌آیند و می‌روند». از دید او افزایش نرخ بهره راهبردی کمکی برای مقابله با تورم نخواهد بود. رئیس جمهوری ترکیه حتی خواهان کاهش بهره راهبردی شده است.
این در حالی است که از دید کارشناسان افزایش نرخ بهره راهبردی تنها راه برون‌رفت از بحران کنونی است. یکی از کارشناسنان "کمرتس بانک" آلمان گفته است، اگر بانک مرکزی ترکیه نرخ بهره راهبردی را افزایش ندهد، سیر سقوط لیر ترکیه همچنان ادامه خواهد یافت.
